Salutogenese – mentaal welbevinden als specifiek behandeldoel
Binnen Mindfit richten behandelaren zich niet alleen op het verminderen van de klachten maar ook specifiek op het verhogen van mentaal welbevinden. En dit is niet gelijk aan elkaar. Romy Kleijn doet hier promotieonderzoek naar.
Romy Kleijn (Mindfit): “Klachtenreductie is de meer traditionele kant van de behandeling waarbij een behandelaar zich richt op het genezen van een aandoening of stoornis. Mentaal welbevinden is een apart onderdeel waar we tijdens de behandeling aan kunnen werken. Hierbij gaat het om levenstevredenheid en positieve gevoelens zoals geluk, interesse en plezier in het leven.”
“Binnen de GGZ werd altijd gedacht dat wanneer de klachten afnemen, een cliënt een hoger mentaal welbevinden ervaart. Uit onderzoek blijkt nu dat dit een misvatting is; iemand waarbij de klachten zijn verminderd kan nog altijd een laag mentaal welbevinden ervaren, en andersom.”
Salutogenese in aanvulling op pathogenese
“Dat betekent overigens geenszins dat mentaal welbevinden het verminderen van klachten vervangt. Het verminderen van klachten, de pathogenese, blijft een kernonderdeel van de behandeling. Werken aan het mentaal welbevinden, salutogenese, is hier een aanvulling op.”
“Werken aan duurzame mentale gezondheid houdt dus in dat er naast klachtenreductie oog is voor het versterken van het mentaal welbevinden.”
Ability to adapt – werken aan duurzame mentale gezondheid
“De benadering wordt aangevuld met wat in de theorie de ability to adapt heet. Bij beide schalen werken we samen met de cliënt om hem zelfredzaamheid aan te leren. Dat betekent dat hij zelf kan herkennen wanneer de klachten terugkomen of wanneer zijn mentale welbevinden daalt en wat hij daar zelf aan kan doen.”
“Door cliënten te helpen zodat het lukt hun mentale gezondheid op een bevorderende manier op gang te brengen en houden, blijven ze langdurig mentaal gezond, en dat noemen we daarom duurzaam. Het lijkt er op dat cliënten hier heel snel aan wennen en meegaan in deze benadering. Behandelaren die gewend zijn en geschoold zijn om vanuit de pathogenese benadering te werken lijken nog te moeten wennen om de salutogenese benadering te betrekken in hun werk.”
“Mijn onderzoek richt zich op het effect van de salutognese benadering op de ability to adapt. Momenteel onderzoek ik of de benadering bericht op klachtenreductie én mentaal welbevinden in de startfase van de behandeling, bij de welkomstmodule en de intake, al leidt tot een grotere ability to adapt. Dit zou kunnen betekenen dat je door vanaf het begin van de behandeling rekening te houden met beide schalen meer duurzame zorg kunt leveren. In 2019 volgt dan een breder onderzoek naar het effect van de benadering in het gehele behandelproces.”
De waarde voor de Basis GGZ
Zelfredzaamheid en eigen regie zijn belangrijke elementen binnen de Basis GGZ. Vaak wordt hier echter nog alleen aan gewerkt in de context van klachtenreductie. Het betrekken van de salutogenese benadering legt meer nadruk op het verhogen en behouden van mentaal welbevinden en, daarmee, op het bereiken van duurzame mentale gezondheid.