VR Therapie werkt!

Behandeling met virtual reality – hoe werkt dat en: werkt dat? Roos Pot-Kolder promoveert op VR-therapie, gebruikt het zelf in behandelingen en traint haar collega’s in hoe ze VR kunnen gebruiken.

Roos Pot Kolder (Arkin Basis GGZ): “Cliënten krijgen een behandeling met ondersteuning van een interactieve virtual reality (VR) omgeving. Dat betekent dat er een reguliere behandeling plaatsvindt, waarbij we oefeningen doen waarbij de cliënt een VR-bril op krijgt en in een virtuele omgeving terecht komt. In deze omgeving kunnen situaties uit het echte leven worden nagebootst.”

Meer interactie en efficiënter

“VR-therapie werkt! Er wordt al 20 jaar onderzoek naar gedaan en we weten al geruime tijd dat behandeling met virtual reality effectief is bij angststoornissen en psychoses. Zonder dit bewijs erachter zou ik er niet mee begonnen zijn, maar ik ervaar nu zelf ook hoe goed het werkt.”

“Er zitten grote voordelen aan VR-therapie. In virtual reality kunnen we de onderwerpen en omgeving aanpassen op de cliënt. Met een druk op de knop gaan we van een rustige naar een drukke winkelstraat. Doordat we de oefeningen in een afgesloten kantoor doen kunnen we direct praten over wat de oefening oproept. Bij oefeningen in vivo kan dit niet omdat je op een openbare plek bent. Er is bij VR veel meer interactie tussen cliënt en behandelaar mogelijk.”

“Derde voordeel: VR is veel efficiënter. Voorheen gaf ik een opdracht mee, bespraken we die de volgende keer en gaf ik dan weer een aangepaste oefening mee. Drie sessies dus. Nu kan dit allemaal in dezelfde sessie; we gaan de oefening direct doen, passen hem op de cliënt aan en bespreken het.”

Alle mensen laten praten over leverworst

“De basis voor VR is cognitieve gedragstherapie (CGT). Voor angststoornissen, zoals sociale angst, paniekstoornis en psychotische angst zoals paranoia is VR-CGT bewezen effectief.”

“Juist het confronteren met angsten kan op een hele laagdrempelige manier met VR. En heel specifiek. Er was bijvoorbeeld een cliënt die bang was voor het woord Leverworst. Dus stelde ik het programma zo in dat alle mensen in de virtuele omgeving het alleen maar over leverworst hadden terwijl hij in een supermarkt rondliep. Er werd omgeroepen dat de leverworst in de aanbieding was, mensen in het gangpad vroegen waar ze de leverworst konden vinden et cetera. De cliënt leerde dat er niks gebeurde als mensen het woord uitspraken.

Do’s

• Tijd voor trainingen en implementatie vrijmaken. Via gedachtenuitpluizen.nl worden ook trainingen voor VR-therapie aangeboden. Reken voor de implementatie – zeker het eerste jaar – op 8 uur per week.
• Bij instellingen moet er commitment van bovenaf zijn.
• Investeren in goede hard- en software voor VR-therapie. Dit is duur en het is geen eenmalige investering; voor de software zijn regelmatig updates en een goede helpdesk die je kan bereiken wanneer iets niet werkt is onontbeerlijk.
• Oefenen, oefenen, oefenen.

Don’ts

• Goedkopere 360ᵒ films gebruiken: hier is geen maatwerk in mogelijk en er is geen bewijs dat het werkt.
• De spullen aanschaffen en verwachten dat het vanzelf wordt opgepakt.
• Laten afschrikken door technologie. Dit is te leren!

Cliënt heeft meer eigen regie

“Cliënten hebben in de behandelkamer veel meer eigen regie. Ze hebben controle over welke kant we opgaan met oefeningen; wanneer ze aangeven dat een winkelstraat drukker kan dan kunnen we dit meteen toepassen. De relatie tussen behandelaar en cliënt is gericht op samenwerken en samen beslissen welke oefeningen worden gedaan en wat de intensiteit ervan is. Ik ben in latere sessies ook meer teruggetrokken als behandelaar, zodat ik geen veiligheidssignaal word. In het echte leven ben ik er ook niet bij.”

“Een vrouw die bang was dat mensen over haar heen zouden walsen hebben we in een VR-omgeving in een deuropening gezet en daar heel veel mensen langs laten komen. Gesterkt met deze ervaring is ze zelf in de deuropening van het Centraal Station Amsterdam gaan staan, tijdens de spits! Ze leerde dat mensen haar soms geïrriteerd aankijken, maar wel altijd om haar heen lopen.”

Cliënten in de Basis GGZ staan snel open voor VR-therapie

“VR draagt veel bij aan het versterken van de Basis GGZ. Het aantal benodigde sessies kan worden verlaagd doordat er maatwerk kan worden geleverd en we er meteen over kunnen praten. Ik merk ook dat cliënten met lichte en matige problematiek in de Basis GGZ snel openstaan voor VR-therapie.”

“Omdat ze vaker hebben geoefend is er bij de cliënten meer een gevoel dat ze het echte leven aankunnen. Ze kunnen zichzelf beter redden en er is minder kans op terugval.”

VR wordt standaard onderdeel van de behandelmethodes

“De ontwikkelingen met VR gaan heel hard. De hard- en software van nu is alweer zoveel beter dan van vijf jaar geleden. Over slechts enkele jaren zullen de meeste behandelaren werken met VR en is het standaard onderdeel van de verschillende methodes die ze kunnen toepassen.”

“Als we nog verder kijken zullen de meeste mensen de technologie ook thuis hebben. Een VR-bril is al beschikbaar, maar er is ook een zware computer voor nodig om de juiste programma’s te kunnen afspelen. De technologie is nu nog duur, maar zal met verdere innovaties beter betaalbaar worden. Hierdoor kan therapie nog efficiënter worden gegeven omdat mensen oefeningen thuis blijven herhalen. We hoeven als behandelaren echter niet bang te zijn dat we worden vervangen door techniek; er zal altijd een behandelaar bij betrokken zijn.”

Meer weten? Bekijk literatuur en films:

• Virtual Reality Exposure Therapie bij psychose: een casus (artikel)
• Virtual Reality CGT bij psychose (video)
• Demonstratie Virtual Reality Exposure Therapie (VRET.P) (video)

Waarde voor de Basis GGZ

VR versterkt het behandelproces en geeft cliënten meer eigen regie. Samen met de behandelaar beslissen ze over de vorm en intensiteit van de oefeningen. Oefeningen die uiteindelijk maken dat cliënten zichzelf beter kunnen redden en de kans op terugval verlagen. Juist cliënten met lichte tot matige problematiek staan snel open voor VR-therapie.